◊ Artikelen

Muziek en klank spelen een grote rol in ons leven en weten veel op te roepen en aan te raken. Zo diep zelfs, dat het levensveranderd kan zijn. Het gebeurde elite soldaat Bastiaan Everink en superster Montell Jordan en zorgde voor een buitengewoon opvallende carrière move : bij de één van marinier naar succesvol opera zanger en de ander van R&B celibrity naar predikant. Beiden waren te gast bij RTL Late Night van 17 maart 2016 en vertelden er over.

Bewogen door muziek en zang gooiden beiden het roer om in hun leven; en de betekenis die ze hier aan gaven, raakte mij. Hun verhaal raakte nog meer, want in de diepte van hun stemmen herkende ik iets: de stem van de nieuwetijdse troubadour, ont-wapenend en helend.

Moegestreden strijders

Bij de poorten van de oude vestingstad Carcassonne – in Zuid-Frankrijk – speelt al jaren een troubadour. Met zijn muziek, zo vertelde hij zelf zomer 2015, wil hij de zwaarte van het (oorlogs)verleden van deze oude vestingstad verlichten. Toen ik hem ontmoette, heb ik gevoeld hoe hij hiermee de strijd en het er bijbehorende lijden dat zich in deze regio heeft afgespeeld, wil verzachten.

In de 13^e en 14^e eeuw was dit gebied namelijk het strijdtoneel van de kruistochten tegen de katharen waarbij allen tot de laatste man en vrouw werden uitgeroeid. Het is deze zelfde regio waar troubadours hun oorsprong vinden, in het zuidfranse en oude taalgebied Occitanië bestaande uit o.a. Aquitanië, Languedoc-Roussillon en Midi-Pyrénées (bron: Wikepedia).

Met zijn muziekspel lijkt de Carcassonse troubadour een (gevoel van) schuld in te willen lossen. Iets vergelijkbaars moeten de oorspronkelijke troubadours gewild hebben als tegenhang aan de strijd, het geweld, het gevloeide bloed, …

Moegestreden als ze waren, waren ze op zoek naar wat rust, warmte, liefde, de zachte streling van het hart en gaven ze dat uiting met hun troubadourschap.

Troubadours zijn dichters en zangers uit de riddercultuur die zingen over vooral hoofse en onbereikbare liefde. Ze ontstonden ten tijde van de eerste kruistochten, eind 11^e eeuw.  Willem van Poitiers – Willem IX – en Richard I Leeuwenhart waren bijvoorbeeld troubadours. Beiden hertog van Aquitanië stonden bekend als vechtjassen en namen deel aan de kruisvaart.

Het verlies van het warme hart

Met de kruistochten is op het mannenhart een enorme wissel getrokken. Zijn warme hart is letterlijk met bloed besmeurd. Dit heeft zijn zachte (expressieve) kant – een vrouwelijke kwaliteit – behoorlijk naar de achtergrond verdreven.

Tijdens mijn werkreis naar Engeland in januari 2016 heb ik meegekregen hoe het mannelijke destijds een schild van bescherming heeft opgetrokken en zijn warme hart verloor aan vechtkracht en beheersingsdrang. In mijn beleving is dit een onderliggende agenda geweest van de katholieke kerk; naast de herovering van het Heilige Land en Jeruzalem alsook een halt toe roepen aan de opmars van de islamitische heerschappij in die regio.

Het verlies van het warme hart heeft de machtsverhouding tussen het mannelijke en vrouwelijke extra onder druk gezet. Het heeft de toon gezet voor verdere verharding, voor het sterk houden van jezelf, het niet laten zien van je zachte kant en het niet tonen van je gevoelens.

In Engeland heb ik duidelijk gevoeld hoe het mannelijke met het optrekken van het beschermingsschild in feite beschermde wat hem zo dierbaar was: de potentie van de kwetsbaarheid, de vrijheid van de zachte kracht. Alsook hoe het daar schuldgevoel en schaamte in ervaarde. Het vrouwelijke heeft deze afscherming overigens gevoeld en als gevolg alles uit de kast gehaald om telkens de eenheid te blijven bewaren. Iets wat haar tegelijkertijd onvermogen deed ervaren.

Tijdens mijn reis is dit voor bepaalde kruisridder en vrijheidsstrijder archetypen zoals Richard Leeuwenhart, William Wallace, Jeanne d’Arc en Robert the Bruce – energetisch – bij de kern recht gezet. Waardoor het warme hart in eenheid terug is. Dit betekent voor het aardse, en de mens, dat er makkelijker zachtheid door het mannelijke deel van het hart kan stromen en dat dit deel makkelijker verbinding met zijn omgeving kan toe laten.

Jezelf vinden

In de romaanse taal is troubadour een afgeleide van  ‘trobar’, ‘vinden’ of ‘bedenken’; het Franse woord trouver betekent dat ook. Het vinden van jezelf zou je kunnen zeggen.

Dat is precies zoals Bastiaan Everink zijn carrière stap van elite soldaat naar operazanger verwoordt: een reis in het vinden van jezelf.

Als hij op een avond geraakt wordt door de opera Parsifal van Richard Wagner, besluit hij het roer om te gooien en het Korps Mariniers te verlaten – dit is na een militaire missie in Noord-Irak in de nasleep van de Eerste Golfoorlog. Het was het begin van niet alleen een internationale opera carrière maar ook het begin voor de vraag : hoe word je wie je bent? In zijn boek Strijdtoneel vertelt hij over deze ommezwaai, de  vele tegenslagen die hij te verwerken had en het afrekenen met oude spookbeelden, want hoewel er een nieuwe toekomst gloort, rust het verleden niet.

Ook Montell Jordan heeft een opmerkelijke move gemaakt van superster tot predikant/zanger.

Als R&B zanger verkocht hij destijds miljoenen platen, waaronder ‘this is how we do it’, en hij leefde bijna letterlijk de teksten die hij zong over het ‘snelle en levenslustige clubleven’. Tot ook hij het roer om gooide en besluit betekenis aan zijn leven te geven als predikant. De tijd als succesvolle R&B zanger heeft hem geholpen te ervaren dat er meer is. Het was zijn ‘cry for help’ maar ook een training om mensen (in de kerk) te bereiken, zo vertelde hij.

Met hun switch kozen beiden mannen ervoor om ‘uit de hardheid van het strijdtoneel te stappen’ en hun spookbeelden van voorheen onder ogen te komen. Om de pijn ervan te verzachten en de weg naar zichzelf aan te gaan. In hun (zang)stem weerklinkt deze verzachting.

Ont-wapenend

Waren de  oorspronkelijke troubadours strijders die verlangden naar balans met een warm hart en dat uiting gaven met hun troubadourschap.

In de nieuwetijdse troubadour zie ik de stoere sterke man die uit de hardheid van het strijdtoneel van vandaag de dag stapt om ruimte te geven aan de zachte kracht in zichzelf.

Deze verzachting klinkt door in de diepte van zijn stem en weet mensen in hun essentie te raken. Zijn stem heeft vanwege de doorleving van zijn ont-wapening een helend vermogen in zich. Hiermee herinnert hij ons aan de kracht van kwetsbaarheid. Een kracht die zó nodig is voor meer menslievendheid, compassie en ‘goed genoeg zijn/doen’. En die in het verlengde hiervan het oordeel op zwakte helpt los te laten.

In de nieuwetijdse troubadours zie ik ook een metafoor voor het mannelijke dat zich wil ont-wapenen en de pijn van vechten en innerlijke strijd wil verzachten.

Het wil het opgetrokken beschermingsschild neerleggen om de kracht van een open en warm hart weer te ervaren, en te delen. Het heeft genoeg van  superman moeten zijn en wil uiting geven aan de innerlijke gevoelswereld ongeacht wat de (directe) omgeving daarvan vindt.  Daarmee bevrijdt het zichzelf van de (bal)last van sterk en perfect moeten zijn. En in deze kwetsbare opstelling reikt het uit naar anderen.

Beiden, de stem van nieuwetijdse troubadour en de persoonlijke ont-wapening, dragen bij aan een wereld die meer in balans is. Een wereld waarbij er gelijkwaardigheid is tussen ik en de ander, tussen man en vrouw die beiden in balans zijn met hun mannelijke en vrouwelijke kwaliteiten. Een wereld van broederschap en zusterschap.

Met dank aan de her-innering.

Dit artikel werd september 2016, in aangepaste versie, gepubliceerd in het Spiegelbeeld Magazine en is de eerste in een serie van 8 over de terugkeer van de Graal in de harten van de mens (klik hier).

Voor balansherstel in de eendracht tussen het mannelijke en vrouwelijke, zie ook
Lililth, sleutel voor ‘de vrije mens’ en Lilith, Hagar en Sarah & het kloppende hart van het Vrouwelijke.

◊ Artikelen